ایهام تناسب

ایهام تناسب در شعروترانه))))))

باتوجه به توضیح آرایه ی ایهام، هر واژه در سخن، وقتی دارای ایهام تناسب هست که تنها یکی از معانی اون رو بشه  درجمله جای گذاری کرد و معنای دیگه ی اون اگر چه به دلیل تناسب و قرینه ای که درکلام داره به ذهن خطور می کنه ولی نمی شه اون رو در جمله جای گذاری کرد 

حافظ میگه:

گر در سرت هوای وصال است حافظا / باید که خاک درگه اهل هنر شوی

واژه ی «هوا» در این جا تنها به معنی «آرزو» به کار رفته ، ولی خواننده باخوندن مصراع دوم به دلیل تناسبی که میان «خاک » و هوا (یعنی آسمان ) وجود داره معنای دومِ «هوا» رو که همون«آسمان» باشه  به یاد میاره، لیکن نمی شه این معنی ( یعنی آسمان) رودر جمله جای داد.

- آشنایی نه غریب است که دلسوزمن است / چون من از خویش برفتم دل بیگانه بسوخت

واژه ی غریب دو معنی گوناگون داره. یکی عجیب و دیگری ناآشنا، ولی تنها معنی عجیب را می توان در جمله جای داد ولی معنای دوم (یعنی ناآشنا) که با آشنا تضاد داره به ذهن خطور می کنه، پس واژه ی غریب ایهام تناسب دارد.

درمصراع دوم همین بیت نیز کلمه خویش دارای دو معنی « خود » یا « قوم و خویش » هست ولی تنها معنی «خود» درجمله جای می گیره ولی به علت تناسب و تضادی که با واژه ی بیگانه داره .معنای دوم اون (یعنی خویش و خویشاوند) هم به ذهن میاد، پس واژه ی «خویش»هم  ایهام تناسب داره 

زهراامیدی