چهار چوب و قواعد

چهارچوب و قواعد ))))))))))

سلام ودرود دوستان با احساس و هنرمند خودم 

لازم به ذکره که بگم در این آموزش برای معرفی این چهارچوب ها(قالب ها)از اشعار بزرگان استفاده می کنم ولی بعد ها قراره تو بحث ترانه این چهارچوب ها رو با ترانه های ساده و امروزی تر بیان کنم 

پس از مثال ها نترسید و فقط و فقط روی هدف آموزش تمرکز کنید و مطالب رو مو به مو به خاطر بسپارید

هر چیزی چهار چوب و قواعد و اصلی داره از زندگی گرفته تا بازی ای مثل مسابقه فوتبال 

پس ما باید اصول و قواعد رو بدونیم تا بتونیم شروع به کار کنیم 

چهار چوب چیه ؟

خوب حتما در شعر اسم های – غزل – دوبیتی – رباعی – چهار پاره  و... رو شنیدید 

خوب البته که من اینجا نمیخوام اصول شعر رو توضیح بدم این فقط برای مثال هستش چون ترانه خیلی به شعر نزدیکه 

ببینید مثلا در غزل از مولانا حافظ 

صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را --  که سر به کوه و بیابان تو داده‌ای ما را

شکرفروش که عمرش دراز باد چرا/تفقدی نکند طوطی شکرخا را

غرور حسنت اجازت مگر نداد / ای گل که پرسشی نکنی عندلیب شیدا را

به خلق و لطف توان کرد صید اهل/ نظر  به بند و دام نگیرند مرغ دانا را

ندانم از چه سبب رنگ آشنایی نیست/سهی قدان سیه چشم ماه سیما را

چو با حبیب نشینی و باده پیمایی/به یاد دار محبان بادپیما را

جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب/که وضع مهر و وفا نیست روی زیبا را

در آسمان نه عجب گر به گفته حافظ/سرود زهره به رقص آورد مسیحا را

در این سبک چهارچوب اینه که ما در مصرع اول و مصرع دوم قافیه رو داریم که میشه »(عنا را)و (ما  را )– (را)اینجا «ردیف» میشه که بعدا مفصل درموردش حرف میزنیم 

و بعد در مصرع سوم قافیه گذاری رو رها کرده و در مصرع چهارم دوباره قافیه دغریم که میشه »(شکر خارا)

دوباره مصرع پنجم قافیه نداره و مصرع ششم »(شیدا را)

با رسم که واستون بخوام بکشم این شکلی میشه –( ستاره ها قافیه و نقطه کلمه هستن) 

. . . . . . . *  -- . . . . . . . *   

. . . . . . . .  -- . . . . . . . *   

. . . . . . . .  -- . . . . . . . *   

. . . . . . . .  -- . . . . . . . *   

. . . . . . . .  -- . . . . . . . *  

امیدوارم متوجه شده باشد ..

دوبیتی چیه؟

گاهی سخنم به صد جنون بنویسند/گاه از سر عقل ذولفنون بنویسند

گر از فضلایند به زر نقش کنند / ور عاشق زارند به خون بنویسند

دوبیتی مثل غزل هست ولی همون طور لز اسمش پیداست دو بیت بیشتر نداره راستی باید بگم به جمله اول میگن (مصرع) و وقتی دو مصرع بشه میشه (بیت)

 البته توی ترانه خیلی کم از سبک غزل استفاده میشه چون سخته اکثر ترانه سرا ها از چهارپاره و دو بیتی و مثنوی  استفاده می کنند 

چهار پاره 

این عنوانی عام است برای شعری که از بندهای چهار مصراعی تشکیل شده باشه و در هر بند، بعضی مصراع ها با یکدیگه هم قافیه باشه. مشهورترین شکل چهارپاره که رواجی عام هم یافته، این است که مصراع های دوم و چهارم هر بند، هم قافیه باشن. طوری که در این نمونه از عبدالجبار کاکایی می بینیم: 

چون شبانان وحشی درآیند / نای در نای و آتش در انگشت 

عشق، خورشید خورشید در دل / خشم، فوّاره فوّاره در مشت

یعنی ما میایم اخر هر بیت رو قافیه میکنیم 

مثنوی 

وقتی ما توی هر بیت قافیه های جدا داشته باشیم میشه مثنوی

 مثال برای مثنوی:

نخستین بار، گفتش کز کجایی؟ / بگفت: از دارِ مُلکِ آشنایی

بگفت: آن جا به صنعت در چه کوشند؟ / بگفت: اندُه خرند و جان فروشند

بگفتا: جان فروشی در ادب نیست / بگفت: از عشقبازان این عجب نیست 

بگفت: از دل شدی عاشق بدین سان؟ / بگفت: از دل تو می گویی، من از جان

اینجوری  

. . . . . . . *  -- . . . . . . . *   

. . . . . . . /  -- . . . . . . . /   

. . . . . . . %  -- . . . . . . . %

یعنی هر بیت دو قافیه واسه خودش داره

پیروز باشید

زهراامیدی